Σιτιστικές δεξιότητες του μωρού
Τι μπορώ να κάνω αν με προβληματίζουν οι σιτιστικές δεξιότητες του μωρού μου.
Θεωρείτε ότι είναι δύσκολο να ταΐσετε το μωρό σας; Μήπως αρνείται το μπιμπερό ή το στήθος, είναι νευρικό, ανήσυχο κατά τη διάρκεια του ταΐσματος και σταματά να πίνει μετά από λίγο, κλείνει ερμητικά το στόμα ή τοποθετεί την γλώσσα του ψηλά αποτυγχάνοντας να ολοκληρώσει το γεύμα του; Βήχει κατά τη διάρκεια ή μετά το γεύμα, πνίγεται, έχει απώλεια γάλακτος γύρω από τα χείλη όταν τρώει;
Απαιτούνται ιδιαίτερες συνθήκες για να ολοκληρώσει το γεύμα του όπως το να περπατάτε ή να έχει απόλυτη ησυχία ή να τρώει μόνο στον ύπνο του; Μήπως ο τρόπος που τρώει τον /την χαρακτηρίζει «ζόρικος/η», «απαιτητικός/ή», «νευρικός/η».
Ακούτε συχνά συμβουλές και σχόλια όπως, «θα μεγαλώσει, μην ανησυχείς», «πρέπει να κάνεις υπομονή» ή «έτσι είναι τα μωρά»;
Η σίτιση μπορεί να αποτελέσει μία πηγή συνεχούς προβληματισμού και άγχους για ολόκληρη την οικογένεια. Είτε η εμπειρία της γέννας και της πρώτης εκείνης περιόδου θηλασμού ήταν η πιο γλυκιά ανάμνηση, είτε το «ταξίδι» αυτό του πρώτου τριμήνου, δεν ήταν αναμενόμενο - με πιθανές δυσκολίες στην λήψη γάλακτος είτε από το στήθος, είτε από μπιμπερό, είτε από σωλήνες σίτισης -. Ακόμα, με αποτυχίες στην ολοκλήρωση των γευμάτων και με δυσκολίες στην κατάλληλη πρόσληψη βάρους.
Η σίτιση είναι μια φυσική διαδικασία, όχι πάντα όμως τόσο αυτονόητη. Τα νεογνά στην προσπάθεια τους να σιτιστούν, υιοθετούν μηχανισμούς - όχι απαραίτητα σωστούς - ώστε να αποφύγουν τυχόν δυσκολίες, κατά την διαδικασία οργάνωσης του θηλαστικού τους κύκλου που αποτελείται από θηλασμό - κατάποση – αναπνοή, και της επανάληψης αυτού του κύκλου, μέχρι να πάρουν το γάλα τους. Μια διαδικασία που ξεκινά αντανακλαστικά στα τελειόμηνα βρέφη, αλλά στην πορεία, οργανώνεται από τις εμπειρίες τους σε σύντομο χρονικό διάστημα. Οι μηχανισμοί αυτοί μπορεί να είναι εν μέρη αποδοτικοί ή να έχουν συνέπειες, όπως απώλεια βάρους στο νεογνό, κόπωση κατά τη διάρκεια του θηλασμού, υπνική εικόνα, συχνά διαλείμματα, σιτιστική άρνηση, παλινδρόμηση, κολικούς κ.α.
Στατιστικά, αναφέρονται περίπου 400 διαταραχές που παρουσιάζουν σιτιστικές δυσκολίες, με πιο συχνές τις καρδιο-αναπνευστικές και τις γαστρεντερολογικές κατά το ICD 11.
Για τα βρέφη με προωρότητα, γνωρίζουμε πως το 42% των βρεφών που γεννήθηκαν πρόωρα (<37 εβδομάδων) έχουν εμπειρία προβληματικής σίτισης στα πρώτα 4 χρόνια της ζωής τους.
Τα πολύ πρόωρα βρέφη (<32εβδομάδων) έχουν περισσότερα συμπτώματα τους πρώτους 7 μήνες της ζωή τους σε σύγκριση με όσα γεννήθηκαν μετά την 32η εβδομάδα.
Καθώς μεγαλώνουν ,αυτές οι διαφορές παραμένουν, με τα πολύ πρόωρα βρέφη (<32 εβδομάδων),να παρουσιάζουν περισσότερα συμπτώματα μεταξύ 6 μηνών και 7 ετών.
Τι μπορώ να κάνω λοιπόν;
Αρχικά, παρατηρώ αν υπάρχουν σημάδια στρες: αν το μωρό τραβιέται μακριά από την θηλή, απωθεί ή/και στρέφει το κεφάλι του, σπρώχνει με τη γλώσσα τη θηλή και κάνει έντονες εκφράσεις στο πρόσωπο (συνοφρυώματα), π.χ., έντονες κινήσεις ματιών, ανύψωση φρυδιών κ.α. Επίσης αν το παιδί κινεί έντονα τα άκρα του, στην προσπάθειά του πάλι, να απομακρυνθεί από τη θηλή ή το μπιμπερό παρουσιάζοντας έτσι μια εικόνα σωματικής αποδιοργάνωσης.
Ή παρουσιάζει αντισταθμιστικούς μηχανισμούς όπως:
- να καταπίνει μεγάλες ποσότητες υγρού - «κρατώντας» την αναπνοή του - , με συνέπεια να πίνει με μεγάλη ταχύτητα, κάνοντας άπνοιες ή/και καταπίνοντας μεγάλες ποσότητες αέρα
- να εκτρέπει την περίσσεια γάλατος, επιτρέποντας του να «τρέχει» από το στόμα,
- ή να κάνει gagging (αντανακλαστικό έμμεσης), με ή χωρίς βήχα.
Από τι επηρεάζεται όμως ο τρόπος που πίνει ένα μωρό;
Λόγω της κοινής ανατομίας μεταξύ της τραχείας (αναπνοή) και του οισοφάγου (κατάποση), η αναπνοή πρέπει να σταματήσει για περίπου ένα δευτερόλεπτο κατά την διάρκεια της κατάποσης. Ως εκ τούτου, όσο ο ρυθμός ροής αυξάνεται και το γάλα συσσωρεύεται πιο γρήγορα, τόσο η κατάποση ξεκινά πιο συχνά, με συνέπεια η αναπνοή να διακόπτεται όλο και περισσότερο.
ΑΡΑ….
- Η υψηλή ροή γάλακτος, αυξάνει τις καταπόσεις, τις αναπνευστικές διακοπές, επιφέρει περισσότερη κούραση,απώλεια ενέργειας.
- Η πιο αργή ροή γάλακτος, έχει ως συνέπεια περισσότερη αναπνοή, περισσότερο χρόνο για συντονισμό του θηλαστικού κύκλου, της κατάποσης.
Τα υγιή, τελειόμηνα βρέφη είναι συνήθως ευπροσάρμοστα έχουν δηλαδή δυνατότητα αύξησης του αναπνευστικού τους ρυθμού κατά τις παύσεις στο τάισμα ώστε να «προσαρμόζονται» ,δυνατότητα αλλαγής του θηλαστικού τους κύκλου για την ρύθμιση της ροής του γάλακτος. Τα βρέφη όμως με ιατρική πολυπλοκότητα, ή τα πρόωρα βρέφη, είναι λιγότερο ευπροσάρμοστα. Μπορεί να μην έχουν την ικανότητα να μεταβάλλουν τον ρυθμό τους ή να «προσαρμόσουν» την αναπνοή τους κατά τις παύσεις. Ειδικά αν υπάρχει υποκείμενη καρδιακή ή αναπνευστική νόσος.
Από τι επηρεάζεται ο ρυθμός ροής;
Ο ρυθμός ροής είναι διαφορετικός στο στήθος από την θηλή ενός μπιμπερό. Στο μπιμπερό μπορεί να επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως το μέγεθος, το σχήμα, το υλικό , την ελαστικότητα ή/ και τον αριθμό ή το σχήμα των οπών στη θηλή, τον θηλασμό-suction, την συμπίεση- και τον αριθμό –θηλαστικό κύκλο.
Ποτέ δεν ανοίγουμε τρύπες στις θηλές του μπιμπερό!
Θυμάμαι ό,τι…
Είτε θηλάζω, είτε ταΐζω με μπιμπερό, η σίτιση πρέπει να είναι ασφαλής, θετική εμπειρία για το μωρό και τους γονείς, ήρεμη, ήσυχη και ενεργειακά αποδοτική και κυρίως απαλλαγμένη από ενοχές.
Τα θεμέλια για την βέλτιστη σίτιση ξεκινούν αρκετά νωρίς από τις πρώτες μέρες ζωής και ο τρόπος σίτισης, επηρεάζει μακροπρόθεσμα την απόδοση των μωρών στο δεύτερο 6μηνο ζωής και την σχέση τους με το φαγητό. Επίσης, προάγει την ανάπτυξη των στοματοκινητικών μυών για να υποστηρίξει αργότερα σύνθετες δεξιότητες όπως η μάσηση και η ομιλία.
Στο Τμήμα Παιδιατρικής Λογοθεραπείας του ΙΑΣΩ Παίδων πραγματοποιείται αξιολόγηση και παρέμβαση της ασφαλούς στοματοκινητικής ετοιμότητας και των δυσκολιών σίτισης νεογνών, βρεφών και παιδιών.
